Van vleugel tot orgel

Sinds de overdracht van de Pelikaankerk in 2015 is de Stichting Pelikaankerk verantwoordelijk voor onderhoud en exploitatie van het kerkgebouw. Er is al heel wat werk verzet om het gebouw in een goede conditie te brengen en te houden. De afgelopen jaren is de tuinmuur hersteld en is de verwarmingsinstallatie volledig vernieuwd.

Afronding restauratie en renovatie van het Valckx en van Kouteren orgel op 14 mei 2023

Na ongeveer 6 maanden hard werken is op zondag 14 mei in een feestelijke dienst de restauratie en renovatie van het orgel aan de gemeente gepresenteerd. De orgelbouwer Nico van Duren legde aan de hand van foto’s en orgelpijpen uit wat bij de restauratie allemaal kwam kijken.

Het orgel is in 1932 gebouwd tegelijk met de bouw van de Pelikaankerk die op 19 juli 1932 feestelijk in gebruik werd genomen. Het orgelfront vormt een geheel met de kerk en is door de architect Reitsma zelf ontworpen. Voor de symmetrie zijn niet klinkende pijpen toegevoegd.

Na de laatste renovatie van ongeveer 30 jaar geleden, verkeerde het orgel in een zodanige staat dat de Stichting Pelikaankerk ( de eigenaar gebouw en orgel) besloot tot restauratie en renovatie van het hele orgel zodat het de komende generatie weer mee kan.

Nico van Duren, die al vele kerkorgels heeft gerestaureerd, nam samen met zijn vrouw Annick deze grote klus aan. Op de achtergrond hielpen Frans Vermeulen en Hans Martin- de orgeldeskundigen van de stichting- hen hierbij. De kosten van de restauratie konden zo lager worden gehouden en bedroegen ongeveer 60 duizend euro. Hiervan nam het Rijk de helft voor zijn rekening. De andere helft is met name door giften van gemeenteleden en ANBI-stichtingen bij elkaar gebracht.

Alle 1236 orgelpijpen moesten worden nagekeken. Alle membranen moesten worden verwijderd en de loden pijpjes eronder moesten worden uitgeboord om te worden vervangen( Een membraan wordt via een pijpje van lucht voorzien vanuit een zg. windlade. De lucht tilt een kegeltje onder de pijp omhoog en laat de pijp spreken) Omdat grote pijpen 2 membranen hebben moesten meer dan 1600 membranen worden verwijderd en vervangen. Het orgel was door de slechte staat van de membranen en loden pijpjes ook traag geworden, omdat de lucht niet goed door stroomde.

Alle pijpen werden grondig nagekeken. Op de tongwerken werd de corrosie verwijderd. Omdat het orgel nu toch onder handen werd genomen– en op advies van de orgeladviseurs-werd besloten in het orgel opnieuw de Vox Celeste aan te brengen. Hiervoor moest een nieuwe windlade gemaakt worden. Het orgel telt nu 21 registers. Tijdens de werkzaamheden moest het orgel steeds wel  gebruikt kunnen worden. Een hele uitdaging!

Na een half jaar hard weken in een vaak koude kerk–gelukkig konden thuis ook zaken worden voorbereid- kon zondag 14 mei het orgel verjongd, goed gestemd en een stuk sneller worden bespeelt door Jelle de Jong, één van de vaste organisten van de Pelikaankerk.



De dispositie van het orgel

Hoofdwerk:

Bourdon 16, Prestant 8,holpijp 8, Fluit harmonique 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur/cornet , Trompet 8

Zwelwerk:

Vioolprestant 8, Viola di Gamba 8, Vox Celeste 8, Holpijp 8, Open Fluit 4, Woudfluit 2, Sexquialter Basson Hobo 8, Tremulant

Pedaal: Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Fagot 16

Koppelingen:

Manuaal I, Manuaal II, Pedaal-Manuaal I, Pedaal Manuaal II

Speelhulpen:

Vrije combinatie, 6 vaste combinaties, Generaal Crescendo, Automatisch piano-pedaal, Tongwerken af.

Een pneumatisch orgel

Het orgel is gebouwd volgens het rein pneumatisch systeem. Dit wil zeggen dat er geen mechaniekgebruikt word zoals bij de meeste orgels. Om de pijpen te laten klinken en de registers te bedienen word lucht getransporteerd door loden leidingen. De luchtstroom door deze leidingen wordt geregeld door membranen, deze worden naar behoefte, geopend of gesloten. Ook de membranen worden pneumatisch geactiveerd, en niet zoals bij veel orgels uit deze tijd, elektrisch.